Tuần 18 - Ngày 07/12/2024
|
|
|
|
Thông tin định kỳ
|
|
|
Lịch sử Kiến trúc
Đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội, Việt Nam |
11/04/2020 |
Thông tin chung:
Công trình: Đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Địa điểm: xã Chu Minh, huyện Ba Vì, thành phố Hà Nội
Quy mô:
Năm hình thành: Thế kỷ 17
Giá trị:
Đình là một công trình kiến trúc cổ truyền ở làng quê Việt Nam, là nơi thờ Thành hoàng và cũng là nơi hội họp của người dân trong việc phân chia công điền, giải quyết tranh chấp, thu thuế, ăn khao, hội làng, rước lễ.
Ngôi đình được xem như linh hồn của làng xã, nơi tập trung đạo đức, niềm tin của mỗi người dân trong làng.
Đình Chu Quyến là ngôi đình thuộc làng Châu Chàng (tên nôm là làng Chàng), xã Chu Minh, huyện Ba Vì, Hà Nội ngày nay.
Đình thờ Nhã Lang, tương truyền là con rể của Triệu Quang Phục (Triệu Việt Vương, vua Việt Nam, trị vì từ năm 548 – 571) và là con trai của Lý Phật Tử (vua nhà Tiền Lý, trị vì năm 571- 602). Nhã Lang vương sau khi giúp cha đánh thắng quân của Triệu Việt Vương, đã từ chối ngôi Thái tử, cùng mẹ về quê ngoại sinh sống (địa phận làng Chu Quyến bây giờ). Ông giúp dân lập làng, mở mang ruộng đất và sau đó hóa Thánh tại đây. Để tưởng nhớ công lao của ông, dân làng đã lập đền thờ và tôn ông làm Thành Hoàng làng.
Đình Chu Quyến như hiện nay được xây dựng vào cuối thế kỷ 17, thời Lê Trung Hưng (một giai đoạn của nhà Hậu Lê, 1533–1789).
Sau 400 năm tồn tại, đình xuống cấp và mới được phục dựng lại vào năm 2007 – 2010.
Đình Chu Quyến là một trong những ngôi đình nổi tiếng tại xứ Đoài (phía Tây Kinh đô Thăng Long), như đình Thổ Tang (Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc); đình Tây Đằng (Ba Vì, Hà Nội); đình Đại Phùng (Đan Phượng, Hà Nội); đình So (Quốc Oai, Hà Nội); đình Tường Phiêu (Phúc Thọ, Hà Nội). Các ngôi đình trên đều thuộc Di tích quốc gia đặc biệt về kiến trúc nghệ thuật, tạo nên câu tục ngữ: “Cầu Nam - chùa Bắc - đình Đoài"; có nghĩa là sự độc đáo nổi tiếng của các cây cầu tại xứ Sơn Nam (vùng đất phía Nam Hà Nội), các ngôi chùa tại xứ Kinh Bắc (gồm Bắc Giang, Bắc Ninh và một phần nhỏ của các tỉnh lân cận như Hữu Lũng, Lạng Sơn; Văn Giang, Văn Lâm, Hưng Yên; khu vực phía Bắc sông Hồng, Hà Nội) và các ngôi đình tại xứ Đoài (phần lớn địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc, phía Bắc tỉnh Phú Thọ, một phần tỉnh Tuyên Quang và Tây Bắc thành phố Hà Nội).
Đình Chu Quyến hướng về phía Tây, có mặt bằng kiểu chữ “nhất”, gồm các hạng mục công trình: Nghi môn, Đình và các công trình phụ trợ khác.
Tổng mặt bằng đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Phối cảnh tổng thể đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Nghi môn
Nghi môn đình Chu Quyến có hình thức rất phổ biến của các ngôi đình, đền vùng Đồng bằng Bắc Bộ, gồm 4 trụ biểu tạo thành Tam quan. Trụ biểu xây bằng gạch. Hai trụ biểu tại giữa cao, đỉnh trụ trang trí tứ phượng. Hai trụ biểu hai bên thấp, đỉnh trụ trang trí con nghê chầu. Cả 4 trụ biểu có thân trụ phía trên trang trí các ô lồng đèn, giữa là ô trang trí câu đối, đế thắt dạng cổ bồng. Hai bên Nghi môn là tường bao thấp.
Phía trước Nghi môn là một hồ nước rộng. Từ đường phía trước Nghi môn có bậc thang xuống hồ.
Phía sau Nghi môn là sân đình, lát gạch. Chính giữa trục Thần đạo của sân là một con đường lát bằng đá.
Mặt phía trước đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Nghi môn đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Đình
Đình Chu Quyến đặt trên một bệ cao một bậc so với mặt sân, có mặt bằng hình chữ nhật chạy dài 30m, 5 gian 2 chái, 4 mái với 4 đầu đao uốn cong tại góc mái.
Đình có kết cấu khung gỗ chồng rường truyền thống với 6 hàng cột: 2 hàng cột cái đường kính 60-81cm, 2 hàng cột quân (50cm), 2 hàng cột hiên (50cm), đối xứng với nhau qua trục dọc nhà. Các cột đều làm bằng gỗ lim, kích thước lớn. Dân trong vùng từ lâu đã có câu ví “To như cột đình Chàng”.
Nền bên trong đình có dạng kiểu “lòng thuyền” như các ngôi đình truyền thống, với gian giữa nền thấp, các gian hai bên là sàn gỗ như kiểu nhà sàn, cao cách nền gian giữa khoảng 0,8m. Sàn gỗ được tạo thành 3 cấp, dành cho các bậc chức sắc, tuổi tác trong làng.
Tại mặt đứng bên ngoài, phần không gian dưới sàn để rỗng, được bao quanh bởi tường gạch xây có các lỗ thoáng hình chữ nhật dọc.
Bên trên sàn là hàng lan can gỗ bao quanh.
Đình Chu Quyến 4 mặt để thoáng, không có cửa.
Gian thờ thành hoàng làng Nhã Lang Vương đặt tại phía sau của gian giữa, trên một kệ gỗ cao. Đình Chu Quyến không có Hậu cung như một số ngôi đình truyền thống khác.
Trên đỉnh mái, góc mái còn lưu giữ được các con giống bằng đất nung từ thời dựng đình.
Sơ đồ mặt đứng, mặt bằng đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Sơ đồ mặt cắt ngang đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Mặt trước đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Mặt bên đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Trang trí trên nóc đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Bên trong đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Gian giữa kiểu "lòng thuyền", nơi đặt kệ thờ thành hoàng làng, đình Chu Quyến, Ba Vì
Chạm khắc gỗ
Đình Chu Quyến cũng như các ngôi đình xứ Đoài (phía Tây Hà Nội) nổi tiếng với những mảng chạm khắc dân gian rất đặc sắc thế kỷ 17.
Các mảng chạm khắc như hòa vào làm một với giải pháp kiến trúc và trở thành bảo tàng sống động về các cung bậc của đời người, từ hệ thống tư tưởng hay tín ngưỡng thể hiện ước vọng của người dân, các quan niệm về tự nhiên, hoạt động kinh tế, xã hội, văn hóa đến đời sống thường nhật thanh bình của cư dân thời bấy giờ; từ những nội dung hết sức nghiêm túc theo quy tắc truyền thống đến các nội dung mang tính dân gian.
Về cảnh cõi trần và cõi tiên, tín ngưỡng dân gian: Tại đây có các chạm khắc các cảnh phản ảnh triết lý con người và tự nhiên là một, cõi trần và cõi tiên là một như cảnh người cưỡi hổ, cảnh “Mả táng hàm rồng”...
Về tự nhiên: Tại đây có vô số các bức chạm khắc từ các loài linh vật như long, ly, quy, phụng, đến các loài vật gần gũi với người như ngựa, voi, trâu, chim…rất sinh động trên các đầu dư, xà, bẩy của nội thất ngôi đình. Trong đó hình tượng rồng chiếm một vai trò chủ đạo; Các bức chạm các họa tiết trang trí cây cỏ, mây cuộn (vân xoắn) bố cục đan xen các linh vật, con người.
Về cảnh sinh hoạt đời thường: Tại đây có các chạm khắc miêu tả các cảnh chọi gà, gảy đàn, hát múa dân gian, người cưỡi ngựa, người cưỡi voi, cảnh người dắt voi đứng hầu, người uống rượu, cảnh nộp gà cho quan trên, cảnh gảy đàn, hát múa chọi gà…
Chạm khắc cửa võng tại ngai thờ Thành hoàng làng, đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Bức chạm khắc trên kết cấu mái đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Chạm khắc hình tượng rồng trên đầu dư, đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Bức chạm "Rồng và phượng", đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Bức chạm "Mả táng hàm rồng", đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Bức chạm "Cưỡi hổ", đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Bức chạm "Cưỡi ngựa", đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Bức chạm "Ngựa" tại đầu bẩy, đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Một bia đá cổ còn lưu giữ bên trong đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội
Ngoài ra, đình Chu Quyến còn lưu giữ được những thần tích và một số di vật cổ, đặc biệt là những đạo sắc của các triều Lê Trung Hưng, Tây Sơn và triều Nguyễn phong thần cho Nhã Lang Vương.
Hàng năm cứ vào ngày 13-15 tháng Giêng, người dân địa phương lại mở lễ hội tại đình để tưởng nhớ công đức của thành hoàng làng Nhã Lang Vương.
Đình Chu Quyến, Ba Vì, Hà Nội cũng như vô vàn các ngôi đình khác trên khắp Việt Nam, là nơi để cộng đồng người Việt mở lòng khám phá, tiếp thu và phát huy những vật báu tinh thần mà cha ông truyền lại.
Đình Chu Quyến tại xã Chu Minh, Ba Vì, Hà Nội là một trong những đình làng tiêu biểu của vùng Đồng bằng Bắc Bộ, là công trình kiến trúc, nghệ thuật có giá trị tiêu biểu trong giai đoạn phát triển kiến trúc, nghệ thuật Việt Nam vào thế kỷ 17.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
https://vi.wikipedia.org/wiki/Di_t%C3%ADch_qu%E1%BB%91c_gia_%C4%91%
E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t
https://vi.wikipedia.org/wiki/%C4%90%C3%ACnh_Chu_Quy%E1%BA%BFn
http://thegioidisan.vn/vi/dinh-chu-quyen.html
https://www.youtube.com/watch?v=3thCX9YsI-o
Xem các bài viết về chùa Việt Nam tại đây
Xem các bài viết về đình, đền Việt Nam tại đây
Xem các bài viết về Di sản văn hóa thế giới tại đây
|
Cập nhật ( 11/04/2020 )
|
Tin mới đưa:- Samarkand – Ngã tư văn hóa, Uzbekistan
- Hang động Vân Cương, Đại Đồng, Sơn Tây, Trung Quốc
- Công trình Villa d'Este, Tivoli, Rome, Ý
- Cột Chúa Ba Ngôi ở Olomouc, Czech
- Thung lũng Loire giữa Sully-sur-Loire và Chalonnes, Pháp
- Quần thể Tu viện Ferapontov, Vologda, Nga
- Nhà thờ St James ở Šibenik, Croatia
- Mỏ đá lửa Thời kỳ Đồ đá mới ở Spiennes, Mons, Bỉ
- Lăng mộ Hoàng gia của triều đại nhà Minh và nhà Thanh, Trung Quốc
- Hang động Long Môn, Lạc Dương, Hà Nam, Trung Quốc
- Vương cung thánh đường San Francesco và địa điểm khác của Dòng Phanxicô tại Assisi, Ý
- Công trình Villa Adriana, Tivoli, Rome, Ý
- Địa điểm khảo cổ Mycenae và Tiryns tại Argolis, Hy Lạp
- Di tích Thời kỳ Đồ đá mới ở Orkney, Scotland, Vương quốc Anh
- Vùng đất lấn biển Beemster, tỉnh Noord-Holland, Hà Lan
Tin đã đưa:- Đền Đồng Bằng, Quỳnh Phụ, Thái Bình, Việt Nam
- Đền Tống Trân, Phù Cừ, Hưng Yên, Việt Nam
- Đình Đa Ngưu, Văn Giang, Hưng Yên, Việt Nam
- Đình Cửu Cao, Văn Giang, Hưng Yên, Việt Nam
- Thái miếu nhà Mạc, Kiến Thụy, Hải Phòng, Việt Nam
- Đình Kiền Bái, Thủy Nguyên, Hải Phòng, Việt Nam
- Phủ Tây Hồ, Hà Nội, Việt Nam
- Văn Miếu Bắc Ninh, Việt Nam
- Đình Phù Lão, Lạng Giang, Bắc Giang, Việt Nam
- Đình, đền tại Khu di tích Phố Hiến, Hưng Yên, Việt Nam
- Chùa tại Khu di tích Phố Hiến, Hưng Yên, Việt Nam
- Khu di tích lịch sử Lam Kinh, Thanh Hóa, Việt Nam
- Tháp Dương Long, Tây Sơn, Bình Định, Việt Nam
- Tháp Po Klong Garai, Phan Rang – Tháp Chàm, Ninh Thuận
- Đình So, Quốc Oai, Hà Nội, Việt Nam
|