Thông tin chung:
Công trình: Trung tâm lịch sử Telč (Historic Centre of Telč)
Địa điểm: Vùng Vysocina, Czech (N49 11 02,9 E15 27 14,3)
Thiết kế kiến trúc:
Quy mô: Diện tích Di sản 36ha; diện tích vùng đệm 286,5 ha
Năm thực hiện:
Giá trị: Di sản thế giới (1992; hạng mục i, iv)
Czech là một quốc gia không giáp biển ở Trung Âu giáp với Áo, Đức, Ba Lan và Slovakia.
Czech có diện tích rộng 78.866 km2; dân số 10,69 triệu người (năm 2020); thủ đô là thành phố Praha.
Vào năm 1002, Công quốc Bohemia (Duchy of Bohemia/ Czech Duchy) một phần của Đế chế Moravia (Great Moravia, tồn tại năm 833 – c. 907) đã được chính thức công nhận như một quốc gia thành phần (Imperial
Estate) của Đế quốc La Mã thần thánh (Holy Roman Empire, tồn tại năm 800/962 –1806) và vào năm 1198 trở thành Vương quốc Bohemia (Kingdom of Bohemia, tồn tại 1198–1918).
Vào năm 1562, toàn bộ vùng đất của Vương quốc Bohemia bị tích hợp dần vào Đế chế Habsburg (Habsburg Monarchy, tồn tại năm 1282–1918).
Với sự tan rã của Đế quốc La Mã thần thánh (Holy Roman Empire) vào năm 1806, vùng đất của Vương quốc Bohemia trở thành một phần của Đế quốc Áo (Austrian Empire, tồn tại năm 1804–1867).
Sau sự sụp đổ của Đế chế Áo – Hung (Austria Hungary, tồn tại năm 1867–1918) trong Thế chiến thứ 1, Czech trở thành một phần của Tiệp Khắc. Năm 1993, Tiệp Khắc giải thể, phân thành hai quốc gia độc lập là Czech và Slovakia.
Kể từ năm 2000, Czech được chia thành 13 khu vực và thành phố thủ đô Praha.
Bản đồ Czech, vị trí Vùng Vysočina và Thị trấn Telč
Thị trấn Telč (Town of Telč / Teltsch) nằm gần biên giới phía tây nam giữa Moravia và Bohemia, thuộc Vùng Vysočina của Cộng hòa Séc. Thị trấn có diện tích 24,87km2, dân số khoảng 5 ngàn người (năm 2022).
Thị trấn Telč bao gồm các khu vực Telč-Podolí, Telč-Staré Město, Telč-Štěpnice và Telč-Vnitřní Město và làng Studnice.
Thị trấn nằm trên Cao nguyên Křižanov (Křižanov Highlands), có độ cao trung bình 514m so với mực nước biển. Điểm cao nhất là đồi Studnická Ostražka với độ cao 642m so với mực nước biển.
Suối Telčský chảy qua Thị trấn và hợp lưu với sông Moravian Thaya, cũng là ranh giới phía đông của thành phố.
Thị trấn có nhiều hồ. Trung tâm lịch sử của Thị trấn có hồ Ulický (Ulický rybnik, nằm tại phía tây) và hồ Štěpnický (Štěpnický rybnik, nằm tại phía đông bắc). Kề liền phía nam Thị trấn là hồ Staroměstský (Staroměstský rybnik).
Theo truyền thuyết địa phương, Thị trấn Telč được thành lập vào năm 1099, trong một khu rừng rậm.
Nguồn gốc của Thị trấn không rõ ràng. Có một khu định cư thời trung cổ tại Staré Město ở phía đông nam của Thị trấn hiện nay. Song không có một tài liệu nào đề cập đến Telč trước năm 1333-1335, thời điểm xuất hiện văn bản đầu tiên mô tả sự tồn tại tại đó một lâu đài (trong đó có một nhà thờ và khu định cư).
Trung tâm lịch sử của Thị trấn Telč với diện tích 36 ha có tầm quan trọng đặc biệt, vì được thành lập với mục đích giành quyền kiểm soát chính trị và kinh tế đối với một khu rừng chưa có người khai thác vào thế kỷ 13 và 14.
Thị trấn bao gồm một khu vực trung tâm với một tòa lâu đài nằm ở giữa và hai hồ nước (hồ Ulický và Štěpnický), ban đầu có chức năng phòng thủ và được bảo vệ bởi các bức tường thành.
Sự phát triển của Thị trấn đã kết thúc trong Chiến tranh Hussite (Hussite Wars, cuộc nội chiến giữa người Hussite và lực lượng Công giáo, kéo dài từ năm 1419 – 1434).
Thị trấn Telč dần hồi phục và thịnh vượng dưới thời cai trị của Zachariáš của Hradec (Zachariáš z Hradce, nhà quý tộc Bohemian, Phó Thống đốc khu vực Moravian, tại chức năm 1580- 1588). Vào giữa thế kỷ 16, ông đã xây dựng lại lâu đài Gothic thời trung cổ theo phong cách Phục hưng. Từ đây, những ngôi nhà kiểu Gothic khác cũng được cải tạo lại thành những ngôi nhà thời Phục hưng với mái vòm và mặt tiền được trang trí.
Trong Chiến tranh Ba mươi năm (Thirty Years' War, từ năm 1618 – 1648), Thị trấn bị quân đội Thụy Điển chiếm đóng trong một thời gian ngắn.
Vào thế kỷ 17, các tu sĩ Dòng Tên đến Thị trấn. Họ xây dựng Nhà thờ Dòng Tên và thành lập Trường Cao đẳng Dòng Tên. Năm 1773, các quyền của Dòng Tên bị hủy bỏ.
Vào thế kỷ 18, Thị trấn hưng thịnh bởi những cư dân giàu có, những người đã bỏ chi phí xây dựng cải tạo mặt tiền các ngôi nhà ở của mình, xây dựng đài phun nước, các bức tượng và cột biểu tượng trang trí tại Quảng trường trung tâm Thị trấn.
Từ năm 1785, Telč được Đức hóa.
Trong thế kỷ 19, ngành công nghiệp phát triển tại đây. Tuyến đường sắt được xây dựng vào năm 1898.
Ngày nay, Trung tâm lịch sử của Thị trấn được bảo tồn như một khu di tích đô thị.
Trung tâm lịch sử của Thị trấn Telč nổi bật bởi Lâu đài Telč (Telč Castle) thời Phục hưng. Công trình là một thành phần quan trọng của cảnh quan đô thị và vẫn giữ được dấu vết rõ ràng của phong cách Gothic xưa kia. Lâu đài là đại diện cho một quần thể độc đáo với chất liệu và đồ trang trí ban đầu. Nội thất của các công trình trong Quần thể thấm nhuần nghệ thuật Ý (Italian art).
Trung tâm Lịch sử của Telč có Quảng trường chợ hình tam giác, được bao quanh bởi những ngôi nhà ở theo phong cách Phục hưng và Baroque (có nguồn gốc từ thời trung cổ). Những ngôi nhà này trải dài liên tục bởi những bức tường đầu hồi. Mặt tiền của chúng được đặc trưng bởi sự đa dạng, liên quan đến việc lựa chọn các yếu tố trang trí (theo sở thích của từng gia chủ). Giữa Quảng trường có Đài phun nước và Cột Đức Mẹ (Marian Column). Xa hơn một chút, là Tòa thị chính, Nhà thờ Chúa Thánh Thần (Church of the Holy Spirit), Trường Cao đẳng Dòng Tên (Jesuit College) và Nhà thờ giáo xứ Gothic St. James (Gothic St. James parish church). Bằng chứng về nguồn gốc và lịch sử phát triển của thành phố được minh chứng bởi những bức tường thành bằng đá với chức năng phòng thủ và được tăng cường nhờ hệ thống hồ.
Trung tâm lịch sử Telč, vùng Vysocina, Czech được UNESCO tôn vinh là Di sản thế giới với tiêu chí:
Tiêu chí (i): Telč là một quần thể kiến trúc và nghệ thuật có chất lượng vượt trội. Quảng trường chợ hình tam giác của Thị trấn sở hữu vẻ đẹp và sự hài hòa tuyệt vời cũng như tầm quan trọng về văn hóa to lớn, được bao quanh bởi các tòa nhà thời Phục hưng còn nguyên vẹn và bảo tồn tốt với những mặt tiền rực rỡ.
Tiêu chí (iv): Thời kỳ Hậu trung cổ ở Trung Âu chứng kiến việc “trang trại hóa” (“plantation”) các khu định cư được quy hoạch trong các khu vực rừng nguyên sinh vì lý do kiểm soát chính trị và mở rộng kinh tế. Telč là ví dụ còn sót lại tốt nhất.
Sơ đồ phạm vi Di sản và vùng đệm Trung tâm lịch sử Telč, Vysocina, Czech
Tổng mặt bằng Di sản Trung tâm lịch sử Telč, Vysocina, Czech
Một góc Di sản Trung tâm lịch sử Telč, Vysocina, Czech; nhìn từ Hồ phía tây
Phục hưng là một phong trào văn hóa bắt đầu ở Ý và lan sang phần còn lại của châu Âu vào thế kỷ 16. Các học giả thời Phục hưng đã sử dụng phương pháp nhân văn trong nghiên cứu và tìm kiếm chủ nghĩa hiện thực cũng như cảm xúc của con người trong nghệ thuật. Kiến trúc Phục hưng (Renaissance architecture) nối tiếp kiến trúc Gothic và được kế tục bởi kiến trúc Baroque. Phong cách Phục hưng nhấn mạnh vào tính đối xứng, tỷ lệ, hình học và tính đều đặn của các bộ phận, như được thể hiện trong kiến trúc cổ điển và đặc biệt là kiến trúc La Mã cổ đại. Sự sắp xếp có trật tự của cột, mái vòm hình bán nguyệt, hình bán cầu đã thay thế hệ thống kết cấu phức tạp với mặt cắt không đều của các tòa nhà thời trung cổ.
Kiến trúc Phục hưng thể hiện văn hóa trật tự, thống nhất của chế độ tập quyền phong kiến, quý tộc và tôn giáo.
Baroque là một phong cách kiến trúc, âm nhạc, khiêu vũ, hội họa, điêu khắc, thơ ca và các nghệ thuật khác. Phong cách này phát triển mạnh mẽ ở châu Âu từ đầu thế kỷ 17 cho đến những năm 1750. Phong cách này tiếp nối nghệ thuật Phục hưng và đi trước phong cách Rococo và Tân cổ điển (Neoclassicism). Kiến trúc Baroque (Baroque architecture) sử dụng các yếu tố cơ bản của kiến trúc Phục hưng, bao gồm hệ thống cột và mái vòm, làm cho chúng cao hơn, hoành tráng hơn, được trang trí đẹp mắt hơn và ấn tượng hơn bởi các bức tranh tường kết hợp điêu khắc, chiếu sáng trực tiếp và tản xạ, cầu thang lớn trở thành yếu tố trung tâm…
Kiến trúc Baroque thể hiện sự chuyển đổi sang văn hóa đua tranh, đa dạng và phong phú của chế độ tư bản gắn với hệ thống kinh tế dựa trên quyền sở hữu tư nhân.
Những ngôi nhà trong Khu vực Di sản Trung tâm lịch sử Telč được xây dựng và cải tạo (phong cách Gothic ban đầu) theo phong cách Phục hưng với đặc điểm đối xứng, tỷ lệ, hình học và tính trật tự của các bộ phận. Trong những năm sau này, đầu hồi và mặt tiền của một số ngôi nhà tư nhân đã được tu sửa riêng lẻ với phong cách Baroque, theo hướng hoành tráng, đẹp mắt và ấn tượng.
Trung tâm lịch sử Telč gồm các hạng mục di tích chính sau:
Quảng trường Thị trấn Telč
Quảng trường Thị trấn Telč còn có tên là Quảng trường Zachariáše z Hradce (Zachariáše z Hradce Square/ Zacharias of Hradec Square). Quảng trường có dạng thuôn dài như hình tam giác. Đỉnh tam giác tại phía tây bắc; cạnh dài tại phía đông bắc và tây nam; cạnh ngắn tại phía đông nam. Bao xung quanh là những ngôi nhà thời Phục hưng và Baroque được bảo tồn tốt với các đầu hồi và mái vòm cao.
Cho đến đầu thế kỷ 15 và 16, các tòa nhà xung quanh Quảng trường đều bằng gỗ. Sau những trận hỏa hoạn, các công trình được xây dựng lại bằng gạch.
Quảng trường được bao quanh bởi các ngôi nhà ở, có từ cuối thời Gothic và Phục hưng với mặt tiền và mái vòm trang trí. Hiện tại, tầng trệt của các tòa nhà này bố trí quán cà phê, nhà hàng và cửa hàng.
Những ngôi nhà hoành tráng và trang trí công phu tại đây là nơi sinh sống của các thương nhân và thợ thủ công giàu có. Để thể hiện địa vị xã hội (thời kỳ Tư bản), mọi người, đặc biệt là tầng lớp thương gia, đều cố gắng tạo cho ngôi nhà của mình những nét ấn tượng nhất.
Ngoài nhà ở, tại dọc theo Quảng trường còn có các lâu đài, tòa thị chính, nhà thờ bảo tàng…
Tòa thị chính được xây dựng vào thế kỷ 16, theo phong cách Phục hưng với tỷ lệ đẹp mắt.
Những ngôi nhà xung quanh Quảng trường có mặt tiền thời Phục hưng và Baroque với gác mái cao, đầu hồi chạm khắc và đồ trang trí được làm theo kỹ thuật Sgraffito (là một kỹ thuật trang trí tường, được tạo ra bằng cách phủ các lớp thạch cao có màu tương phản lên bề mặt ẩm sau đó, cạo lớp trên để lộ các phần của lớp bên dưới, tạo thành các hình trang trí).
Tại góc phía đông nam của Quảng trường có 2 Đài phun nước (Kašna) mặt bằng hình lục giác với một tượng thánh nằm chính giữa. Một đài phun nước có từ năm 1616, được sửa đổi vào năm 1717. Đài phun nước còn lại có từ năm 1827.
Nằm giữa 2 Đài phun nước là Cột Đức Mẹ (Marian Column/Morový sloup v Telči), theo phong cách Baroque, thể hiện lòng biết ơn của người dân nơi đây trong việc được cứu khỏi bệnh dịch. Cột được xây dựng từ năm 1718.
Tổng mặt bằng Quảng trường Thị trấn Telč, Vysocina, Czech
Phối cảnh tổng thể Quảng trường Thị trấn Telč, Vysocina, Czech
Quảng trường Thị trấn Telč, Vysocina, Czech; nhìn từ phía tây bắc
Quảng trường Thị trấn Telč, Vysocina, Czech; nhìn về phía đông nam
Các tòa nhà tại mặt tiền phía đông bắc của Quảng trường Thị trấn Telč, Czech
Các tòa nhà tại mặt tiền phía tây nam của Quảng trường Thị trấn Telč, Czech
Các tòa nhà tại mặt tiền đông nam của Quảng trường Thị trấn Telč, Czech
Trang trí mặt tiền nhà theo kỹ thuật sgraffito tại Quảng trường Thị trấn Telč, Czech
Cột tượng Đức Mẹ và Đài phun nước tại Quảng trường Thị trấn Telč, Czech
Lâu đài Telč
Lâu đài Telč (Telč Castle/ Telč chateau) nằm tại phía tây bắc của Trung tâm lịch sử Telč, tại đỉnh nhọn (hình tam giác) của Quảng trường Zachariáše z Hradec, nằm trên khúc quanh của hai hồ: Hồ Ulický (Ulický rybnik, nằm tại phía tây) và Hồ Štěpnický (Štěpnický rybnik, nằm tại phía đông bắc).
Ban đầu, vào thế kỷ 14, Lâu đài là một tòa nhà đơn giản, có mặt bằng hình chữ L, được xây dựng theo phong cách Gothic, có tính năng phòng thủ với các bức tường và hào nước bao quanh.
Sau đó, Lâu đài được xây dựng lại, mở rộng và chuyển đổi thành cung điện thời Phục hưng, diễn ra chủ yếu dưới triều đại của Zacharias of Hradec (Phó Thống đốc Khu vực Moravian, tại vị năm 1580- 1588).
Lâu đài Telč trải qua nhiều chủ sở hữu, song về cơ bản, được đánh giá là một trong những công trình kiến trúc thời Phục hưng quan trọng nhất và được bảo tồn tốt nhất tại Czech. Lâu đài cũng là một trong những địa danh chính của Quảng trường Thị trấn Telč.
Lâu đài Telč được bao quanh bởi tường thành và các tháp canh.
Quần thể Lâu đài gồm các công trình cao 1 – 3 tầng, bao quanh 3 sân trong chính và một số sân trong nhỏ. Sân trong được bố cục theo dạng hình học theo công viên kiểu Anh.
Các công trình trong Quần thể được kết nối với nhau bằng hệ thống hành lang kín hoặc mở.
Tại công trình Nhà nguyện nhô lên các Tháp chuông, đồng thời là tháp quan sát của Lâu đài.
Bên trong Lâu đài được trang trí lộng lẫy, như tại Đại sảnh, Phòng tiệc nhỏ, Phòng trưng bày, Nhà nguyện, Căn hộ và Hầm mộ.
Các phòng đáng chú ý nhất của lâu đài Telč là các sảnh thời Phục hưng với trần nhà ốp gỗ đẹp và các bức tranh trang trí. Trần của Đại sảnh gồm 30 tấm hình bát giác với các tác phẩm chạm khắc bằng gỗ.
Bề mặt tường được trang trí theo kỹ thuật Sgraffito tại Phòng tiệc nhỏ, Phòng trưng bày và Nhà nguyện. Các tác phẩm trang trí được thực hiện dưới sự giám sát của nghệ nhân người Ý.
Bên trong Sảnh và Phòng trưng bày giới thiệu những đồ vật quý giá, như Hộp trang sức, Bộ áo giáp, Bộ sưu tập vũ khí thời Phục hưng cũng như các bức tranh chân dung của gia chủ và tranh với các chủ đề về lịch sử, khảo cổ học về con người, thủ đô Praha và đất nước Czech.
Sơ đồ mặt bằng Lâu đài Telč, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Tổng mặt bằng Lâu đài Telč, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Phối cảnh tổng thể Lâu đài Telč, Trung tâm lịch sử Telč, Czech; nhìn từ phía nam (từ Quảng trường), bên trái ảnh là Nhà thờ Saint James the Elder (một tháp chuông) và Nhà thờ Dòng Tên (hai tháp chuông)
Phối cảnh tổng thể Lâu đài Telč, Trung tâm lịch sử Telč, Czech; nhìn từ phía tây (từ phía Hồ)
Tường bao và Tháp canh, Lâu đài Telč, Trung tâm lịch sử Telč, Czech;
Cổng chính vào Lâu đài Telč, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Công trình bên trong Lâu đài Telč, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Sân trong và vườn tại Lâu đài Telč, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Nội thất Lâu đài Telč, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Nhà thờ
Tại Trung tâm lịch sử Telč có nhiều công trình tôn giáo:
Nhà thờ Saint James the Elder
Nhà thờ Saint James the Elder (Kostel svatého Jakuba Staršího /Church of Saint James the Greater) là một nhà thờ Công giáo La Mã, nằm tại phía tây bắc Quảng trường Thị trấn Telč, phía nam Lâu đài Telč.
Nhà thờ ban đầu được xây dựng theo phong cách Gothic từ năm 1372.
Công trình được sửa chữa vào những năm 1540 và 1550. Sau đó, được xây dựng lại theo hình thức Gothic như hiện nay với một Tháp chuông hình lăng trụ cao 50m, tiếp giáp với mặt phía nam của Lâu đài Telč.
Những công trình bổ sung thời kỳ đầu theo phong cách Baroque (Hầm mộ, Phòng thờ, Nhà nguyện) được xây dựng vào thế kỷ 17 và Hành lang có mái che giữa Nhà thờ và Lâu đài Telč lân cận có từ năm 1737. Lần sửa đổi gần đây nhất vào năm 1892. Nhà thờ bị đóng cửa vào năm 1961- 1988 do Tháp chuông bị nghiêng. Sau đó Nhà thờ được gia cố và mở cửa trở lại.
Phía nam của Quần thể Nhà thờ là Quảng trường nhỏ mang tên Jan Kypta (trước đây là Kostelní náměstí /Quảng trường Nhà thờ).
Nhà thờ có bố cục theo hướng đông – tây. Lối vào chính từ phía nam.
Bên trong Nhà thờ được chia thành 4 không gian: Hiên, Hội trường, Ban thờ và Hậu đường.
Hiên đóng phía tây (Exonarthex) gồm 2 nhịp nhà và một bước gian, có 2 cửa sổ vòm nhọn tại tường phía bắc và nam. Tại bức tường phía tây có một trụ tường lớn.
Gian Hội trường (Pronaos/Nave) gồm 2 nhịp nhà và 3 bước gian với 3 cột nằm giữa nhà. Hội trường có cửa đi tại tường phía nam và bắc; 2 cửa sổ vòm nhọn tại tường phía nam. Tường phía bắc và nam có 3 trụ tường lớn.
Ban thờ (Naos) và Hậu đường (Chancel) chỉ gồm 1 nhịp. Phía tây của Hậu đường có mặt bằng là một nửa của hình bát giác với 3 cửa sổ vòm nhọn, 1 cửa đi nhỏ tại phía nam và các trụ tường. Phía bắc là Tháp chuông và một cầu thang tròn.
Mái của khối Hậu đường thấp hơn mái của Gian Hội trường.
Xung quanh bức tường bên ngoài Nhà thờ đặt những những tấm bia mộ có từ năm 1770.
Sơ đồ mặt bằng Nhà thờ Saint James the Greater, Trung tâm lịch sử Telč, Czech; Các chấm đỏ là vị trí quan sát (https://www.hrady.cz/kostel-sv-jakuba-vetsiho-telc)
Tổng mặt bằng Nhà thờ Saint James the Greater, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Lối vào từ phía đông Nhà thờ Saint James the Greater, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Lối vào từ phía tây Nhà thờ Saint James the Greater, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Mặt tiền phía nam Nhà thờ Saint James the Greater, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Bên trong Nhà thờ Saint James the Greater, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Nhà thờ Dòng Tên
Nhà thờ Dòng Tên (Kostel Jména Ježíš) là một nhà thờ Công giáo La Mã, nằm tại phía tây bắc Quảng trường Thị trấn Telč, phía đông nam của Nhà thờ Saint James the Elder. Nằm kề liền Nhà thờ là Trường Cao đẳng Dòng Tên (Jezuitské Koleje/ Jesuit College), được xây dựng từ năm 1651 - 1654.
Nhà thờ được xây dựng vào năm 1663 - 1667, vào thời điểm một phần của Tu viện Dòng Tên tại Telč đã được hoàn thành.
Ban đầu, các tu sĩ Dòng Tên phải sử dụng Nhà thờ Saint James the Elder ở lân cận để làm lễ. Sau đó, họ xây dựng Nhà thờ của riêng mình.
Công trình đại diện cho một tòa nhà theo phong cách Baroque Dòng Tên với các Nhà nguyện bao xung quanh một sân trong.
Nhà thờ có bố cục theo hướng chếch đông – tây. Mặt phía bắc là Quảng trường Thị trấn Telč, phía nam là Sân trong. Lối vào chính từ phía bắc, phía Quảng trường và các lối phụ vào Sân trong và Nhà nguyện xung quanh.
Bên trong Nhà thờ được chia thành 4 không gian: Hiên, Hội trường, Ban thờ và Hậu đường, gồm 1 nhịp và 5 bước gian.
Hiên đóng phía tây (Exonarthex) chiếm 1 bước gian, tiếp giáp bức tường của Tu viện.
Gian Hội trường (Pronaos/Nave) gồm 3 bước gian.
Ban thờ (Naos) chiếm 1 bước gian. Hậu đường nhô ra một khối hình chữ nhật với mái thấp hơn mái của Gian Hội trường và Ban thờ. Hai đầu bắc và nam của Ban thờ là hai Tháp chuông có mặt bằng hình lăng trụ, cao 23,8m (không kể cột cờ). Tháp có hình dạng ấn tượng bởi hai khối tháp hình củ hành. Tháp còn có vai trò phục vụ cho nhu cầu dự báo khí tượng thời bấy giờ.
Bên trong Nhà thờ, phân chia các bước gian là các trụ tường lớn, nhô vào bên trong nhà, tạo thành các hốc tường.
Mặt tiền phía bắc và nam của Nhà thờ có các gờ của trụ tường và cửa sổ phân theo hai hàng; hàng dưới là cửa sổ vòm tròn, hàng trên là cửa sổ hình chữ nhật.
Một trong những trang trí nội thất quan trọng nhất của Nhà thờ là bức tranh thờ Chúa Giêsu và bức chạm khắc trên Ban thờ.
Dưới Nhà thờ có một hầm mộ, nơi chôn cất các thành viên quan trọng của Dòng Tên tại địa phương.
Tại đây, người ta đã lập các mô hình 3D kỹ thuật số của tòa nhà, được kết nối với các hoạt động của Dòng Tên ở Telč (https://jezuitetelc.cz/cz/3d-modely).
Phối cảnh mặt đứng phía bắc Nhà thờ Dòng Tên, Trung tâm lịch sử Telč, Czech; tháp phía sau là của Nhà thờ Saint James the Elder
Mô hình 3D Nhà thờ Dòng Tên, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Sơ đồ cấu trúc Nhà thờ Dòng Tên, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Sơ đồ mặt đứng Nhà thờ Dòng Tên, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Nội thất Nhà thờ Dòng Tên, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Nhà thờ Chúa Thánh Thần
Nhà thờ Chúa Thánh Thần (Kostel svatého Ducha) là một nhà thờ Tin lành của Hội Anh em tại Czech. Nhà thờ nằm tại đông nam Quảng trường Thị trấn Telč, trên Phố Palackého.
Nguồn gốc của tòa nhà này bắt nguồn từ một nhà thờ và một tòa tháp có từ thế kỷ 13 theo phong cách La Mã.
Đến thế kỷ 15, Nhà thờ được thay thế bằng một tòa nhà kiểu Gothic, tồn tại cho đến ngày nay.
Từ nửa sau của thế kỷ 17, Nhà thờ được sử dụng bởi Hội Anh em tại Czech. Năm 1773, Nhà thờ bị đóng cửa và biến thành nhà kho.
Vào thế kỷ 19, Nhà thờ bị bỏ hoang và được cải tạo lại thành nhà hát của thành phố với 100 chỗ ngồi và 1 phòng trưng bày nhỏ. Nhà thờ hoạt động như nhà hát cho đến năm 1920.
Kể từ năm 1923, Nhà thờ được sửa chữa lại và sử dụng cho các nghi lễ tôn giáo, thuộc về Nhà thờ Tin lành của Hội Anh em tại Czech.
Công trình có bố cục theo hướng chếch đông – tây.
Bên trong Nhà thờ được chia thành 4 không gian: Tháp chuông, Hội trường, Ban thờ và Hậu đường.
Tòa tháp chuông vừa có vai trò phòng thủ nằm tại phía tây Nhà thờ, theo phong cách La Mã, cao 49m, nổi bật so với các tòa tháp khác tại khu vực xung quanh. Tòa tháp là công trình trình kiến trúc được bảo tồn lâu đời nhất tại khu vực Di sản. Thân tháp được xây bằng các khối đá tương đối lớn được gia công. Tháp bị hỏa hoạn phá hủy vào năm 1655, sau đó được phục dựng lại với mái kiểu Gothic gồm 1 tháp nhọn ở chính giữa, 4 tháp nhọn nhỏ tại 4 góc. Tháp được tái thiết lần gần đây nhất vào năm 1990.
Hiên đóng phía tây (Exonarthex) chiếm 1 bước gian, tiếp giáp bức tường của Tháp chuông.
Gian Hội trường (Pronaos/Nave) gồm 2 bước gian. Bức tường phía nam có 2 cửa sổ và 1 cửa ra vào. Bức tường phía bắc không có cửa sổ. Phủ lên trên không gian Hội trường là mái vòm có gân.
Ban thờ (Naos) và Hậu đường (Chancel) chiếm 1 bước gian, bề rộng hẹp hơn so với gian Hội trường. Hậu đường có kích thước 5,6m x 5,7m, mặt bằng là một nửa của hình lục giác với 2 cửa sổ vòm nhọn, 1 cửa tại phía nam và 1 cửa tại phía tây.
Sơ đồ mặt bằng Nhà thờ Chúa Thánh Thần, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Tổng mặt bằng Nhà thờ Chúa Thánh Thần, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Mặt tiền phía đông nam Nhà thờ Chúa Thánh Thần, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Tháp chuông của Nhà thờ Chúa Thánh Thần, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Bên trong Gian Hội trường, Nhà thờ Chúa Thánh Thần, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Vòm có gân bên trong Gian Hội trường, Nhà thờ Chúa Thánh Thần, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Nhà thờ thánh Anne
Nhà thờ thánh Anne (Kostel svaté Anny) nằm tại phía đông của Khu vực Di sản, gần hồ Štěpnického, trong một khu vực nghĩa trang. Đây là một nhà thờ chi nhánh của giáo xứ Telč.
Nhà thờ Thánh Anne sau đó được xây dựng vào những năm 1695–1698, nằm trong một nghĩa trang được xây dựng vào năm 1672.
Nhà thờ có quy mô nhỏ, bố cục theo hướng chếch đông tây.
Bên trong Nhà thờ được chia thành 4 không gian: Hiên, Hội trường, Ban thờ và Hậu đường.
Hiên đóng phía tây (Exonarthex) chiếm 1 bước gian, có một cửa ra vào tại phía nam.
Gian Hội trường (Pronaos/Nave) gồm 2 bước gian. Bức tường phía nam có 2 cửa sổ. Bức tường phía bắc không có cửa sổ. Phủ lên trên không gian Hội trường là mái vòm có gân.
Ban thờ (Naos) và Hậu đường (Chancel) chiếm 1 bước gian, nhịp nhỏ hơn Gian Hội trường. Phía bắc của Hậu đường nhô ra một Nhà nguyện.
Mặt tiền phía tây có hai hốc đặt tượng Thánh Valentine và Thánh Nicholas.
Trên đỉnh mái, Gian Hội trường có một tháp chuông nhỏ.
Tổng mặt bằng Nhà thờ thánh Anne, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Mặt tiền phía nam, Nhà thờ thánh Anne, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Mặt tiền phía bắc, Nhà thờ thánh Anne, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Ký túc xá của các Thiên thần
Ký túc xá của các Thiên thần (Konvikt svatých Andělů) nằm tại phía tây Khu vực Di sản, cạnh hồ Ulický (Telčský potok), gần Nhà thờ Dòng Tên (Kostel Jména Ježíš) và tòa nhà của Trường Cao đẳng Dòng Tên (Jezuitské Koleje/ Jesuit College).
Vào thế kỷ 14, 15, đây là địa điểm của một pháo đài của Thị trấn Telč.
Vào thế kỷ 17, tại đây hình thành một ký túc xá (chủng viện) của Dòng Tên, được sử dụng như một trường âm nhạc và ca hát đến năm 1773. Tiếp đó, công trình biến thành một trang viên của quan chức và sửa đổi nhiều lần trong thế kỷ 19. Các tài sản này bị quốc hữu hóa sau năm 1945 và được sử dụng như nhà ở. Hiện tại công trình trở thành một cơ sở giáo dục và một phần của ký túc xá và một khu vườn.
Tòa nhà được cải tạo chỉnh trang theo hướng bảo tồn mặt tiền ban đầu vào những năm 1990.
Ký túc xá của các Thiên thần cao 2 tầng chạy dọc theo ven hồ.
Sát hồ là một vườn cây. Vào thế kỷ 17, tại đây còn có một cây cầu nhỏ nối với Ký túc xá của Bệnh viện Dòng Tên nằm tại phía bên kia của hồ.
Ký túc xá của các Thiên thần, nhìn từ phía hồ Ulický, Trung tâm lịch sử Telč, Czech; phía sau là Nhà thờ Dòng Tên
Tòa thị chính Telč
Tòa thị chính Telč (Radnice v Telči) nằm tại mặt tây nam của Quảng trường Thị trấn Telč.
Công trình được đề cập lần đầu tiên vào năm 1443. Hình thức hiện tại của công trình theo phong cách Phục hưng từ năm 1573 - 1574. Công trình cao 3 tầng, mặt tiền dạng đầu hồi với một bức tường chắn phía trên.
Nội thất của tòa thị chính đã được sửa đổi nhiều lần. Thay đổi đáng kể nhất là việc chuyển tầng áp mái thành văn phòng vào năm 1977.
Tác giả thiết kế mặt tiền công trình là nhà xây dựng đến từ Ý và cũng tham gia thiết kế Lâu đài Telč.
Mặt tiền công trình, theo chiều rộng chia thành 4 gian, được phân chia bởi các gờ cột; Theo chiều cao phân thành 3 tầng. Tầng dưới, mặt ngoài là hiên với vòm tường bao phía ngoài. 2 tầng trên, mỗi gian có cụm hai cửa sổ với khung cửa chữ nhật. Đỉnh mái là hàng lan can như các lỗ châu mai của các pháo đài.
Mặt tiền Tòa thị chính, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Nhà phố
Những ngôi nhà phố Telč bảo tồn đặc điểm theo phong cách Gothic nguyên bản của Khu vực Di sản. Công trình ban đầu bằng gỗ. Những ngôi nhà bằng đá đầu tiên bắt đầu xuất hiện vào thế kỷ 14. Sự phát triển xây dựng lớn nhất diễn ra dưới thời trị vì của Zacharias of Hradec (giai đoạn năm 1580 – 1588).
Bản thân từng ngôi nhà tại đây là một di tích, ví dụ như tòa nhà Telčský dům, U Šeniglů.
Tòa nhà Telčský
Tòa nhà Telčský (Telčský dům/ Telc) nằm tại phía nam của Quảng trường Thị trấn Telč, tại đỉnh phía nam của tam giác Quảng trường.
Công trình cũng như các tòa nhà khác là một phần tài sản của gia đình các lãnh chúa Hradec (Páni z Hradce/ Herren von Neuhaus).
Ngôi nhà đã nhiều lần đổi chủ và thay đổi kết cấu để phục vụ cho công việc kinh doanh của gia chủ. Theo thời gian, đây là địa điểm của một xưởng thủy tinh và gốm sứ, cửa hàng bán thịt, cửa hàng khuy áo và sản xuất bia.
Vào nửa sau của thế kỷ 20, ngôi nhà rơi vào tình trạng hư hỏng. Năm 1995, ngôi nhà được chủ mới xây dựng lại theo hình thức như hiện tại. Đa phần các chi tiết kiến trúc được giữ lại nguyên bản.
Tòa nhà Telčský cao 3 tầng, hiện là bảo tàng tư nhân.
Mặt tiền Tòa nhà Telčský, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Hầm kiểu La Mã bên trong Tòa nhà Telčský, Trung tâm lịch sử Telč, Czech; Nơi triển lãm "Lịch sử và truyền thuyết từ Telč và môi trường xung quanh"
Tòa nhà U Šeniglů
Tòa nhà U Šeniglů (Dům U Šeniglů/ Dům zednického mistra Vlacha) nằm tại mặt tây nam của Quảng trường Thị trấn Telč, bên cạnh Tòa Thị chính, được xây dựng khi Thị trấn được thành lập vào giữa thế kỷ 14. Ban đầu, công trình được xây dựng bằng gỗ và được xây dựng lại bằng đá vào cuối thời kỳ Gothic.
Sau trận hỏa hoạn tàn phá thành phố năm 1530, ngôi nhà được xây dựng lại hoàn toàn theo phong cách Phục Hưng. Những sửa đổi khác diễn ra vào cuối thế kỷ 18, khi lớp thạch cao sgraffito ban đầu được phủ bằng lớp thạch cao mịn với trang trí kiểu Rococo (Hậu Baroque, kết hợp giữa tính bất đối xứng, đường cong cuộn, mạ vàng, màu trắng và màu nhạt, đường gờ điêu khắc và đánh lừa thị giác/ trompe- l'œil qua ảo ảnh không gian 3 chiều trên bề mặt 2 chiều, để tạo ra ra sự bất ngờ, ảo giác về chuyển động và kịch tính).
Ngôi nhà 2 tầng đã trải qua nhiều đời chủ như thợ xây, thợ may, đóng giày, đánh cá và làm dây nịt.
Hiện tại, tầng trệt của ngôi nhà được dùng để bán đồ lưu niệm. Tầng trên là căn hộ.
Mặt tiền Tòa nhà U Šeniglů, Trung tâm lịch sử Telč, Czech
Trung tâm lịch sử Telč, tại Vysocina, Czech là một Di sản nổi bật về chất lượng và tính xác thực của các yếu tố văn hóa. Bằng chứng hữu hình về nguồn gốc và sự phát triển của Di sản, theo phong cách Phục hưng và Baroque, được thể hiện qua bố cục và hình thức kiến trúc ban đầu, tạo nên một khung cảnh đẹp như tranh vẽ.
Trung tâm lịch sử Telč là một minh chứng về việc chuyển đổi một không gian đô thị từ giai đoạn tập quyền phong kiến và tôn giáo sang giai đoạn tư nhân hóa.
Đặng Tú, Bộ môn KTCN, ĐHXD
Nguồn :
https://whc.unesco.org/en/list/621/
https://en.wikipedia.org/wiki/Czech_Republic
https://en.wikipedia.org/wiki/Tel%C4%8D
https://cs.wikipedia.org/wiki/Tel%C4%8D
https://cs.wikipedia.org/wiki/Vnit%C5%99n%C3%AD_M%C4%9Bsto_(Tel%C4%8D)
https://cs.wikipedia.org/wiki/Kostel_svat%C3%A9ho_Jakuba_Star%C5%A1%C3%ADho_(Tel%C4%8D)
https://cs.wikipedia.org/wiki/Kostel_Jm%C3%A9na_Je%C5%BE%C3%AD%C5%A1_(Tel%C4%8D)
https://cs.wikipedia.org/wiki/Kostel_svat%C3%A9ho_Ducha_(Tel%C4%8D)
https://cs.wikipedia.org/wiki/Kostel_svat%C3%A9_Anny_(Tel%C4%8D)
https://cs.wikipedia.org/wiki/Konvikt_svat%C3%BDch_And%C4%9Bl%C5%AF
https://cs.wikipedia.org/wiki/Radnice_v_Tel%C4%8Di
https://cs.wikipedia.org/wiki/Tel%C4%8Dsk%C3%BD_d%C5%AFm
https://cs.wikipedia.org/wiki/D%C5%AFm_U_%C5%A0enigl%C5%AF_(Tel%C4%8D)
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Á và châu Đại Dương
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Âu
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Mỹ
Danh sách và bài viết về Di sản thế giới tại châu Phi
|